ايثار چيست؟ و ايثارگر كيست؟

[خادم مهدی]

ايثار چيست؟ و ايثارگر كيست؟ جايگاه فرهنگ ايثار كجاست؟ انواع ايثارگرى كدامند؟ ابعاد و و زواياى فرهنگ ايثار كدامند؟ نعمت‏هاى دفاع مقدس و فرهنگ ايثار چيست؟ خصوصيات و ويژگى‏هاى ايثارگر واقعى كدامند؟ انواع نگرش‏ها نسبت به فرهنگ ايثار كدامند؟ تعامل انتظارات ايثارگران و جامعه كدامند؟ تحليل روان‏شناختى از ايثارگر چيست؟ و چه بسيار سؤالات ديگر كه هر يك روزنه‏ها و دريچه‏هايى را مى‏گشايد تا بيشتر ابعاد اين فرهنگ مورد بررسى و تحليل قرار گيرد.
مرحباً بقومٍ قضرا الجهاد الاصغر و بقواالجهاد الاكبر، قيل يا رسول ا... و ماالجهاد الاكبر، قال الجهاد بالنفس.

. پيامبر گرامى اسلام در برگشت ياران از جنگ بدر خطاب به آنان پس از به دست آوردن پيروزى فرمود.

مرحبا بر قومى كه از جهاد كوچك موفق بيرون آمدند (پشت سر گذاشتند) ولى جهاد بزرگتر آن‏ها باقى ماند، ياران پرسيدند: اى رسول خدا جهاد اكبر چيست؟

پيامبر رحمت فرمودند: جهاد و مبارزه بزرگتر، جهاد و مبارزه با نفس است.
ايثار يعنى گذر از نفس و همه‏ى تعلقات آن بر رسيدن به اصل و هدف و ايثارگر به كسى گفته مى‏شود كه براى وصول به اهداف مقدس، الهى و ملّى خود از همه وجودش مى‏گذرد تا تكليف انجام گيرد و جايگاه فرهنگ ايثار بر تارك تاريخى هر ملّتى جلوه‏نمايى مى‏كند.

نعمت‏هاى دفاع مقدس:
انقلاب اسلامى ايران مملو از نعمات و بركات بوده است كه يكى از نعمت‏هاى آن دفاع مقدس و به وجود آمدن فرهنگ ايثار بوده است. نعمت امام آن شخصيت الهى بر كسى پوشيده نيست. نعمت جمهورى اسلامى يك هديه الهى براى ما بود.

اما نعمت‏هاى دفاع مقدس على‏رغم عواقب خطرناك جنگ‏ها و عوارض آن به شرح ذيل است كه عبارتند از:
1. معنويت و عرفان عملى و استقرار آن با فرهنگ ايثار، شهادت، جانبازى، آزادگى و ياد و خاطره دفاع مقدس.

2. خودباورى، اعتماد به نفس و استقلال در تمامى عرصه‏هاى علمى، نظامى، اقتصادى و ...

3. نوآورى، خلاقيت، تجارب ارزنده دفاع مقدس‏

4. روزنه عشق با گشودن باب شهادت‏

5. هشدارباش و بيدارباش براى جهان و جهانيان‏

6. گسترش فرهنگ بسيج و بسيجى‏

7. ادبيات مقاومت كه مجموعه‏اى از توانمندى‏هاى ادبى، شعر، هنر و ... را به نمايش گذاشت.

8. فرصت بروز و ظهور ديانت و ايمان و عمل و خلاقيت‏هاى دينى‏

9. ماندگارى فرهنگ ايثارگرى با معنا دادن به زندگى و جهاد

10. محك مناسب براى تفكيك انسان‏ها، محل امتحان انسان‏ها

11. بهانه‏اى براى عاشقى تا سمبلى باشد براى ظهور ايمان‏

12. امدادهاى غيبى، امدادهاى الهى يا به اذن الهى مثل حضور امام زمان و امدادهاى او، مددهاى شهيدان در جريانات واقعى.

13. نفس‏كشى و جهاد اكبر، مبارزه با نفس ياغى.

14. درك و شهود قيام عاشورا و فرهنگ حسينى 7 در نگاه خمينى (ره).

15. ساير موارد.

براى اين كه بدانيم ايثارگر واقعى كيست؟ و چه ويژگى‏هايى دارد به برخى از آن‏ها اشاره مى‏شود:
1. ايثارگر به ايثارگرى خود مفتخر است.

2. اصيل است و واقعى.

3. ولايت محور و ولايت مدار است.

4. دين‏دارى او واقعى است يعنى دينى كه امام (ره) معرفى كرد بدان عامل است.

5. داراى مجموعه‏اى از فضائل اخلاقى است و از رزايل اجتناب مى‏كند و اهل تهجّد است.

6. اهل امر به معروف و نهى از منكر است.

7. انسانى آگاه، باهوش، و به روز است.

8. هرگز آخرتش را با دنيا عوض نمى‏كند.

9. هرگز خود را در برابر قدرت‏هاى پوشالى نمى‏بازد.

10. در تمام كارها اول مى‏بيند خدا چه مى‏گويد.

11. نگرش فرامرزى دارد و دين مدارانه و انسان دوستانه عمل مى‏كند و هرگز انحصارى فكر نمى‏كند.

12. صبور، اهل دقت، درايت و دورانديشى است.

13. پيام‏رسان فرهنگ ايثار براى نسل‏هاى آينده است.

14. عبرت براى صاحبان عقل و بصيرت است.

15. اهل جاذبه و دافعه است.

16. فخر نمى‏فروشد به نعمات الهى راضى است.

17. شعارش اين است پاك باش و خدمتگزار

p . از شعارهاى سيد آزادگان، شهيد ابوترابى بود كه مرتب به همگان تذكر مى‏داد. }

18. به عهد خود وفا مى‏كند يعنى رفيق نيمه راه نيست‏

19. مردم را دوست دارد و مردم هم او را دوست دارند يعنى اهل تعامل و ارتباط دوسويه است.

20. اهل افراط و تفريط نيست.

21. اهل تملق و چاپلوسى و نفاق نيست چرا كه مرامش صداقت است.

22. هميشه براى انسان‏هاى اصيل مثل زدنى است.

23. همواره داراى آرامش، بهداشت روانى و شخصيت سالم و بهنجار است.

24. آينده‏نگر است.

25. عدالت محور است.

26. داراى سلامت نفس است.

27. خستگى‏ناپذير است.

28. تحمل ظلم نمى‏كند و ظالم نيست.

29. روحيات جوانمردانه و قهرمانانه دارد.

30. اهل اميد و اميدوارى است.

31. هرگز اهل معامله و مسامحه نيست.

انواع ايثارگرى‏
1. شهادت كه اوج ايثار است.
2. جانبازى، آزادگى، و رزمندگى كه شهدا زنده محسوب مى‏شوند.
3. خانواده‏ى ايثارگران كه مدافع اين فرهنگ و شريك درد و رنج مجاهدان راه خدا هستند.
4. ايثارگران غيرجنگى، انسانهايى كه در دفاع از حريم انسانيت و انسان دوستى جانانه تلاش ايثارگرانه دارند.

نگرش‏هاى گوناگون در مورد ايثارگران‏

الف) نگرش مثبت‏

الف / 1. تقديس جايگاه ايثارگرى و اعتقاد عميق قلبى و عملى به آن‏

الف / 2. مدافع ارتقاء وضعيت ايثارگران به طور عملى‏

الف / 3. غبطه به حال ايثارگران مى‏خورند.

ب) نگرش منفى‏
ب / 1. مستقيم، افرادى كه مستقيماً به مخالفت با اين تفكر برمى‏خيزند كه بعضاً دشمن و برخى نيز دوست نادانند.

ب / 2. غيرمستقيم، برخى بهانه‏تراشى و كارشكنى مى‏كنند، برخى جايگاه مناسب با شأن ايثارگران را اعطا نمى‏كنند، برخى نيز دلسوزى تحقيرآميز دارند و برخى به هر دليل تنگ نظرى دارند.
در بخش نگرش‏ها بايد ببينيم امام (ره) و مقام معظم رهبرى چه نوع نگرش را لحاظ مى‏نمايند. چرا كه در نگاه دينى و ملى راهى لاجرم جز نگرش مثبت و مفتخرانه به اين فرهنگ نيست. به هر حال مى‏توان آسيب‏شناسى كرد و مرز را مشخص كرد.

انتظارات از ايثارگران چيست؟
هر چند بسيارى از مسئولان خود ايثارگرند ولى قصد اين است چه انتظاراتى از اين قشر وجود دارد؟ برخى از آنها عبارتند از:

1. مداومت بر فرهنگ ايثار
2. توجه به علم و تقوا
3. انتقال اين فرهنگ به نسلهاى بعد
4. اهل فضايل و دورى از رذايل بودن‏
5. به روز باشند، فعّال باشند نه منفعل‏
6. مقام ايثارگرى را ملبث نكنند.
7. در مديريت‏ها همانند جبهه خلاق باشند
8. به جاى تفكر حزبى و جناحى ولايت محور باشند و به اصول توجه نمايند
9. حسن مسئوليت‏پذيرى و تلاش و پشتكار قوى داشته باشند
10. در تمامى زمينه‏هاى اخلاقى، عملى، شغلى، اجتماعى، سياسى الگو باشند
11. پرصلابت، حقيقت‏جو و رزمنده باشند
12. شجاع و نترس باشند
13. اهل تسامح نباشند
14. در شناسايى جريانات نفاق و دين گريزى هوشيار باشند

انتظارات ايثارگران از جامعه و مسئولان‏
1. اولاً هيچ توقعى ندارند چرا كه وظيفه دينى و ملى خود را انجام داده‏اند

2. جايگاه واقعى آنها را حفظ نمايند، نگاه واقعى به اين قشر داشته باشند

3. براى اعطاى حق و حقوق مسلّم و مصوّب منّت نگذارند

4. مورد سوء استفاده قرار نگيرند و استفاده‏هاى ابزارى از اين قشر نشود

5. نگاه به ايثارگر نگاه به ارزش‏هاى واقعى انقلاب باشد

6. تنگناها و مشكلات قانونى و حقوقى ايثارگران حل و فصل شود

تحليل روان‏شناختى ايثارگران و ايثارگرى‏
چرا ايثارگران در دفاع مقدس على‏رغم همه سختى‏ها و درد و شكنجه لذت مى‏بردند؟ چه چيزى به آنها آرامش مى‏داد؟
در پاسخ بايد گفت: وقتى انسان به كار، آرمان، عمل و جهادش معنا مى‏دهد و ارزش گذارى مى‏نمايد، از آن عمل لذت مى‏برد. وقتى فرد از عملش لذت ببرد، احساس ارزشمندى مى‏كند، اعتماد به نفس او افزايش مى‏يابد و خودباورى اوج پيدا مى‏كند و در نهايت انسان به آرامش مى‏رسد. چرا كه توقعى ندارد، صادق و خالص و يكرنگ است. شهادت را اوج صعود مى‏بيند بنابراين با عمل خود عشق بازى مى‏كند.
ايثارگر گمشده‏ى خود را مى‏يابد، گامهاى عرفان عملى برداشته مى‏شود. به خودشناسى و خودسازى و خداشناسى مى‏رسد. احساس و هيجان را به عنوان يك ابزار بر وصول به عشق و حق استفاده مى‏كنندو در حقيقت انديشه‏ورز و عقل‏گرا هستند. لذا نه پشيمان مى‏شوند و نه خدا را فراموش مى‏كنند. انگيزه قوى دارند چرا كه همت آنها بلند و اراده آنها مستحكم است. اين عوامل باعث مى‏شوند تا ايثارگر ماندگار باشد.

منبع =مؤسسه فرهنگى پيام آزادگان